Slotzin

Een paar blogs geleden liet ik een nooit door mij te schrijven roman eindigen met ““Hij levert zijn toegangspasje in en weet dat het voorbij is. Hij is moederziel alleen.”  De afgelopen dagen  blijven die zinnen door mijn hoofd zingen. Ze komen me te bekend voor. Logisch, want ik heb ze zelf verzonnen. Maar ze doen me ook ergens aan denken, aan zinnen die ik eerder las.  En dan weet ik het. Bij het lezen van de laatste regels van J.J. Voskuils reeks ‘Het Bureau’ had ik een zelfde gemoedsstemming als die mijn regels nu oproepen. Na zeven delen Het Bureau voelde ik me toen het uit was mateloos alleen. Ik sla het boek na zo veel jaren nog eens open en lees de laatste regels uit dat deel ‘De dood van Maarten Koning’: “Terwijl hij langzaam de deksel weer liet zakken, werd hij wakker, overspoeld door een gevoel van oeverloze treurigheid.”  Op geen enkele manier wil ik mij met Voskuil vergelijken, maar dat gelijke gevoel is er wel degelijk.
Goede openingszinnen maken je nieuwsgierig, nodigen uit. Goede slotzinnen vatten een boek samen, vormen de apotheose. Ik las de laatste weken nog al wat. Ik zoek de slotzinnen. Griet op de Beeck in ‘Vele hemels boven de zevende”…want June, die heeft gelijk: een goed liedje helpt altijd.” Nog een keer Griet op de Beeck in ‘Kom hier dat ik u kus’: “Ik denk: dat is het, ik wil durven. Ja.” Van ’30 dagen’ van Annelies Verbeke kan ik de slotzin niet leveren. Dat boek heb ik uitgeleend. Thomas Verbogt eindigt zijn ‘Als de winter voorbij is’ met: “Ik zie Lin, ze lacht, ze trekt mijn gezicht naar het hare, het is net of we elkaar optillen en langzaam en ja, sierlijk verdwijnen in wat er van ons over is.”
Wat zullen, als het ooit zover is mijn eigen slotzin zijn? Zal ik in staat zijn die nog enigszins verstaanbaar uit te spreken?  Of blijven ze in mijn gedachten hangen en nooit tot echte woorden worden? Mijn grafschrift, ja dat ken ik al. Met zijn goedvinden al lang geleden  geleend van Cees van der Pluijm: “Er is genoeg genoten.”