Schuimspaan

Heel lang is er geen aandacht aan besteed. Hoe maak je duidelijk dat het je bondgenoten zijn die voor zo’n 800 doden in een paar minuten zorgden. Tegenwoordig weten we hoe dat heet. Als er onbedoeld burgers sterven bij een militaire operatie.  Hebben we er een woord voor. Amerikaans weliswaar, want die hebben het uitgevonden, maar we hebben een woord. ‘Collateral damage’. Bijkomende schade. Maar op 22 februari 1944 was het meer dan bijkomende schade. Vandaag herdenken we voor de 67e keer het bombardement van Nijmegen. Het was een vergissing. Sorry, een vergissing. Want we durven toch niet aannemen dat we opzettelijk gebombardeerd zijn, terwijl het sein op veilig stond. Jarenlang ging die dag bijna ongemerkt voorbij. Ik weet nog hoe nu al weer tientallen jaren geleden er een klein groepje mensen op deze dag bijeen kwam op het Stevenskerkhof bij het beeld van Mari Andriessen ter gedachtenis aan de burgerslachtoffers van WO II. Langzaam en voorzichtig werd de gemeente er bij betrokken. En nu is er al weer een aantal jaren een officiële gemeentelijke herdenking bij de boom aan de Marikenstraat. De boom die in 1944 stond op de speelplaats van de school waar zo veel slachtoffertjes vielen.
Ik heb het bombardement niet meegemaakt. Ik was nog niet geboren. Eindelijk iets waar ik te jong voor ben. Mijn vader wel. Die maakte het bombardement in volle hevigheid mee, schuilend onder zijn handgeduwde bakkerskar. Op de Parkweg, net op de rand van het gebied waar de grootste verwoestingen werden aangericht. En dan is er dat misschien wel apocriefe verhaal dat mijn broers na het bombardement vanuit het zolderraam de verwoestingen bekeken. In de dakgoot lag een schuimspaan.  Daarvan wordt verteld dat die door de kracht van de explosies bij ons in de dakgoot terecht was gekomen. Waar? Maar het maakte mij als kind wel duidelijk hoe verwoestend het geweest moet zijn. En Nijmegen werd toen een stad van parken, maar ook van woestijnen. Woestijnen van puin en verloren leven.