Jubileum

Vandaag is er alom aandacht voor de in 1991 mislukte coupe-poging in Rusland om Gorbatsjov af te zetten. Het 25-jarig jubileum lijkt bijna gevierd te worden. Beschouwingen op de radio en in de krant. Ik was in 1991 ook in Rusland. In het voorjaar in het kader van de stedenband tussen Nijmegen en Pskov. Het was in die tijd dat in onze zusterstad ik zag gebeuren dat overtuigde communisten van een of twee jaar geleden in ieder geval in woord transformeerden tot democraten, zonder dat zij precies voor ogen hadden wat dat woord inhield. Het waren daar warrige tijden, wisselende Pskovse burgemeesters met een grote bereidheid om de banden te versterken. Met een grote delegatie reisden wij naar Pskov af onder leiding van onze burgemeester. In die tijd werden dat soort contacten ook op politiek niveau waardevol geacht. Afbreken van vijanddenken, bevorderen van wederzijds begrip waren sleutelwoorden. Sleutelwoorden die langzaam vervaagd zijn.
In die voorbije jaren is er veel in Rusland gebeurd. Een tijdlang was er sprake van warme vriendschapsbanden. De wederzijdse genegenheid leek geen einde te hebben. Maar het was als en vakantieliefde, een heftig strovuurtje dat een tijdje fel brandde, maar even snel als het opflakkerde ook weer leek uit te doven. En in Rusland werd de klok terug gedraaid. Een Rus vertelde mij dat in vroeger tijden de boer met twee paarden de boer met een paardonderdrukte en dat die boer met een paard op zijn beurt de boer zonder paard weer uitbuitte en dat er eigenlijk niets veranderd was. Alleen wij hier in het westen weten precies wat er fout is in Rusland. Hebben weer een levensgrote vijand gecreëerd. Vijanddenken staat weer in de steigers en van begrip, laat staan wederzijds is geen sprake meer. Integendeel. Voorbij zijn de uitwisselingen, sancties zijn er voor in de plaats gekomen. Onze democratische meetlat beschouwen we als de enige ware. Ik citeer dan graag Churchill: “Twee hoeraatjes voor de democratie, drie is te veel.”
Natuurlijk is er veel aan te merken, maar ik probeer ook met andere ogen naar Rusland en de Russen te kijken, zonder direct een oordeel te hebben en ook hun kant van het verhaal te horen. Als ik gebeld word, hoor ik het Russisch volkslied, dat ik als ringtone geïnstalleerd heb.