Ongelijktijdig

Herman Brood, Antonie Kamerling, Joost Zwagerman, Wim Brands. Schrijvers van de kroniek van het het zelfgekozen einde. Zij kozen voor de meedogenloze euthanasie. Een einde in eenzaamheid. Niet een zorgzaam voorbereid afscheid, het slot van een doorleefd proces, zoals het kan bij te groot lijden.
Natuurlijk was hun lijden ook groot, te groot voor hen om mee door te leven. Maar vaak onzichtbaar voor de grote buitenwacht, die verbijsterd achterblijft met duizend nooit gestelde vragen.
Op dit moment wordt op tv een deel van het programma  ‘Brands met boeken’ herhaald. Ik neem het op om straks op een rustiger moment terug te zien. En ik zal kijken of er iets te zien is, iets te zien van de vragen die hem kwelden. Maar waarschijnlijk is er niets anders te zien dan een erudiete, welbelezen en -bespraakte dichter die met warme stem de juiste vragen op het juiste moment stelt. Aan anderen. Het enige dat ik vermoed is dat hij de belangrijkste vragen die hij zich zelf stelde op een gegeven moment alleen nog maar op deze absolute wijze beantwoorden kon.
Joost Zwagerman was zo met de dood bezig dat het leek of hij niet anders kon dan zelf na te gaan hoe het was aan de andere kant van het leven. Dat wilde hij beleven. Maar de dood laat zich niet beleven. Soms denk ik wel eens dat hij verbaasd was dat er, eenmaal dood, geen weg terug meer was. We zijn niet allemaal Lazarus, het dochtertje van Jaïrus, laat staan de heer zelf. Voor ons is er geen weg terug. We heten niet voor niets stervelingen.
In mijn naaste omgeving was de dood een veel geziene gast. Dat heb je als je een nakomertje bent. Maar in al die gevallen kwam hij uit zich zelf. Niet geroepen, maar soms wel verwelkomd. Soms ook te vroeg, veel te vroeg. Maar dat bleek dan zijn tijd te zijn. Onze klokken en die van de dood lopen niet altijd gelijk.