Bevrijding

Zelfs de duiven leken het plein verlaten te hebben. Een enkele klapwiekte in de late avondzon tegen de blauwe lucht, leek even te aarzelen en op het monument te willen landen. Maar verdween, de leegte accentuerend. Dan is het stil, de deuren van het paleis gaan open. Zes mensen. Bij de deur geen stram in de houding staande militairen. Niets meer dan zes mensen. Een premier, een adjudant, een burgemeester, een voorzitter van het comité, een koningin en een koning. Zes mensen steken het plein over, houden stil bij het monument. Anderhalve meter van elkaar. Twee scouts leggen de krans namens het vorstelijke paar. Straks zullen zij dat ook doen namens de anderen, die er vanavond niet bij kunnen zijn, niet mogen zijn. Acht bronzen slagen galmen na over het stille plein. Ook de klokslagen maken het plein nog stiller. Taptoe. En dan is het echt helemaal stil. Twee minuten. Het land herdenkt. Wilhelmus. Het koningspaar zingt mee. De burgemeester niet. De koning komt naar voren, zijn adjudant reikt hem de toespraak aan,  gaat achter het spreekgestoelte staan en dan gebeurt het. De koning blijkt een mens, zijn stem klinkt anders, warmer, zijn voordracht is niet meer een hakkelend voorlezen van andermans tekst. Ik geloof wat hij zegt, omdat hij zelf gelooft in wat hij zegt. Hij lijkt los te zingen van regels, hij spreekt van harte. Voor een plein zonder onderdanen excelleert hij.  Hij lijkt bevrijd te kunnen spreken op deze vooravond van Bevrijdingsdag. De wind krijgt vrijuit vat op zijn haren. Ik luister niet afgeleid door beelden van een toekijkende menigte. Ik hoor wat hij zegt, hoe hij het zegt. Ingetogen, betrokken. Op dit kale lege plein komt hij veel meer tot zijn recht dan in de geënsceneerde gezelligheid van een stukgerepeteerde vooraf opgenomen paleistoespraak.
Het gezelschap defileert langs de gelegde kransen. De dodenherdenking is voorbij. Gade en ik kijken elkaar aan: “Zo!” zeggen we, zo goed als gelijktijdig.