Banaan

In 1968 kreeg ik mijn diploma Cultureel Werk. Vier mooie jaren waren er voor nodig om dat diploma te halen en in die tijd leerde ik dat kunst en cultuur op de een of ander manier konden bijdragen aan een beetje betere, in ieder geval mooiere wereld. En dat geloof ik nog steeds. Wat zou de wereld zijn zonder kunst en cultuur? Intussen heeft de praktijk van alledag mij geleerd de snelheid waar dat mee kon gebeuren niet helemaal strookte met de verheven idealen die wij, mijn jaargenoten en ik, destijds koesterden. En soms, vaker dan gewild, was er in plaats van bevordering sprake van tegenwerking. Kunst en cultuur was iets voor de elite en daar zat het volk niet op te wachten en op de elite al helemaal niet. Er waren zelfs staatssecretarissen cultuur die zich er op lieten voorstaan geen boek te lezen en dat als een verdienste beschouwden. Andere politieke blaaskaken fulmineerden tegen kunstenaars en klaagden over hun slechte invloed op de maatschappij.
Dit weekend zag en las ik over de performancekunstenaar David Datuna die onder het motto ‘Hungry Artist’ zijn tanden zette in een kunstwerk van Maurizio Cattelan. Het kunstwerk was een met ducttape op een muur vastgeplakte banaan. Toen Gade en ik hierover een item op het journaal zagen wisten allebei dat dit weer koren op de molen van de anti-kunstpopulisten was. Als dat kunst was waarvoor verzamelaars bereid waren ook nog eens $ 120.000 te betalen, waar moest het dan wel niet met de wereld naar toe. Dat zou toch eigenlijk verboden moeten worden!
Kunst is wat de kunstenaar maakt. Zo eenvoudig is het. En daar past geen verbod op. Van niemand. Neemt niet weg dat iedereen er wat van mag vinden, maar dat is heel iets anders dan verbieden of beknotten. Je mag een tegen de muur geplakte banaan mooi of lelijk vinden, het beschouwen waard of belachelijk. Je mag hem zelfs opeten of voor het concept $ 120.000 neerleggen.
Ik moest denken aan het project van Grayson Perry waar ik onlangs kennis mee maakte, die zijn observaties van de werkenden klasse uiteindelijk vastlegt in een immens wandtapijt. Als een van  geobserveerde haar zelf terug ziet in het tapijt zegt ze dat zij zich nooit gerealiseerd had dat zij in een kunstwerk leefde. Misschien is dat wel wat ik leerde, de verwondering koesteren dat we in een kunstwerk, het leven zelf, leven. Dan weer mooi, dan weer lelijk, het beschouwen waard of belachelijk.